به گزارش همشهری آنلاین از سوی دیگر «برنارد هوکارد» محقق اروپایی معتقد است عشایر ایل سنگسر طولانی‌ترین مسیر کوچ‌رو جهان را دارند به طوری که فاصله دورترین نقطه ییلاقی و قشلاقی‌شان به ۱۵۰۰ کیلومتر می‌رسد. سبک زندگی منحصر به فرد ایل سنگسر به این موارد محدود نمی‌شود و برای همین هم «حسن پاکزادیان» نویسنده، تاریخ پژوه و کارشناس زمین‌شناسی اهل مهدی‌شهر چندی است موزه خصوصی ایل عشایر سنگسر را با بیش از ۸۰۰ اثر تاریخی مرتبط با زندگی، فرهنگ و تاریخ عشایر ایل سنگسر در این شهر راه‌اندازی کرده تا سبک زندگی، فرهنگ، خوراک و پوشاک بزرگترین ایل عشایر برای نسل آینده حفظ شود.
پاتوق بچه‌های ایران
فضای موزه طوری چیدمان و طراحی شده که انگار با ایل سنگسر همراه شده‌ای. همه وسایل از ابزار و و سایل دامپروی تا غذا پختن و انواع پوشاک در کمال حوصله و ظرافت کنار هم چیده شده‌است. «حسن پاکزادیان» که خود نویسنده و پژوهشگر تاریخ و مردم‌شناسی است، اوایل دهه ۱۳۸۰ به فکر گردآوری وسایل منحصر به فرد ایل سنگسر افتاد.
او به همشهری می‌گوید که به قدری تعداد اقلام گردآوری شده در خانه‌اش زیاد شد که به فکر راه‌اندازی موزه افتاد و نخستین موزه تخصصی سمنان را در زادگاهش مهدی‌شهر (سنگسر سابق) راه‌اندازی کرد؛ موزه‌ای که حالا پاتوق دانش‌آموزان سراسر ایران شده.
پاکزادیان می‌گوید: «همین هفته پیش میزبان دانش‌آموزان تهرانی بودیم. وسایل ایل و اسامی غذاها برایشان جالب بود. دانش‌آموزان سمنان نیز از اینکه برخی وسایل را در خانه پدربزرگشان دیده‌اند، ذوق می‌کنند.»
بعد از راه‌اندازی موزه، برخی از محلی‌ها حدود ۱۰۰ شی را به موزه اهدا کردند و برخی برای مدتی در موزه به امانت گذاشتند. حفظ اسامی و واژه‌های بومی ایل سنگسر با راه‌اندازی موزه محقق شده‌است.
طولانی‌ترین مسیر کوچ
ایل سنگسر شاخصه‌های منحصر به فردی دارد که پاکزادیان در توضیح بیشتر می‌گوید: «عشایر سنگسر از جنوب خراسان تا شمال زنجان را می‌پیماند. این مسیر طولانی سبک زندگی خاصی را رقم می‌زند و تولیدات ویژه‌ای هم دارند. تنوع اقلیم موجب شده است در این مسیر عشایر سنگسر یک پل ارتباطی فرهنگی بین قومیت‌ها باشند. مثلا موسیقی سنگسری بخشی از موسیقی خراسانی را دارد و بخشی از موسیقی مازندرانی را. نوع خوراک و پوشاک‌شان نشان می‌دهد که زندگی سختی را می‌گذرانند و به همین دلیل کوشا و مقتصد هستند. به جرات می‌شود گفت هیچ دور ریزی ندارند.»
لبنیات ایل سنگسر ۸۰ نوع متنوع است. از آرشه (نوعی پنیر) که با قدمت ۷۰۰ سال ثبت ملی شده تا چیکو (شکلات عشایر) که از کشک درست می‌شود. بازدیدکنندگان موزه با همه انواع محصولات لبنی (توک، کره، خورش، رهون، درنه، سزمه، دوونه (کشک)، سه جو، تفره و ... ) آشنا می‌شوند.
وقتی پژوهشگر استرالیایی پشم می‌ریسید
پاکزادیان که تالیفاتی همچون تاریخ و گاهشماری در سکه‌های ساسانی، سکه‌های الیمایی، بررسی موضوعی سکه‌های ایران، تاریخ و گاهشماری در سکه‌های تبرستان و کتاب‌هایی در زمینه فرهنگ سنگسر را نیز دارد و به عنوان یک مجموعه‌دار فسیل، شهاب‌سنگ، مهر و سکه نیز شناخته می‌شود، یکی از خاطراتش از موزه ایل عشایر سنگسر را برایمان تعریف می‌کند: «تنوع رنگ در پشم گوسفندان ایل سنگسر هم دیدنی است. چندی پیش میزبان یک پژوهشگر استرالیایی در موزه بودم که درباره رنگی نزدیک به بنفش که منحصر به فرد گوسفندان ایل سنگسر است، تحقیق می‌کرد. برایم خیلی جالب بود که همراه گله‌داران شده‌بود و پشم را می‌ریسید. می‌گفت پشم این گوسفندان ایل سنگسر به واسطه تنوع اقلیم چراگاه هم نرم‌تر است و هم بلندترین الیاف را دارد.»
بیشتر بخوانید:
ایجاد سکونتگاه های دائم برای عشایر ۵ استان | جزئیات خسارت سیل به عشایر
در موزه ایل عشایر سنگسر چه می‌گذرد؟
در موزه عشایری سنگسر در مهدی‌شهر سمنان واقع شده، تاریخ و فرهنگ ایل سنگسر روایت می‌شود. ابزار و ادوات پشم‌چینی، مراحل تولید انواع نخ و پارچه‌های پشمی و ابریشمی، انواع دست‌افزارها، انواع ظروف، ابزار، جنگ‌افزار، صنایع‌دستی از جمله چنگوم (نوعی آویز مخصوص زنان)، پلاس(نوعی زیرانداز رنگارنگ)، قفل و کلیدهای چوبی و سوزن‌دوزی، سازه‌های عشایری مانند تنور، سازه اختصاصی تولید کره، انواع اجاق‌های اختصاصی تولید لبنیات و سیاه‌چادر سنگسری در دو قسمت سالن و فضای باز موزه به نمایش گذاشته شده‌اند.
عشایر سمنان متشکل از ۳۱۸۱ خانوار و بیش از ۱۴ هزار و ۴۰۰ نفر جمعیت شامل ۷۴ طایفه است. در این بین مهم‌ترین و بزرگترین طایفه را ایل سنگسر تشکیل می‌دهد. بخش‌هایی از مراتع سمنان، تهران، قزوین، قم، مرکزی، مازندران، گلستان، گیلان، خراسان رضوی، خراسان شمالی و خراسان جنوبی، و اصفهان در اختیار عشایر ایل سنگسر قرار دارد.
بیشتر بخوانید:
در این ۴ استان ایران کار هست و کارگر نیست!
نظر شما